ngũ hành là gì

I.  Định nghĩa:

Bạn đang xem: ngũ hành là gì

Học thuyết 5 hành là triết lí âm khí và dương khí, contact rõ ràng rộng lớn trong công việc để ý, quy hấp thụ và sự tương quan của những sự vật nhập vạn vật thiên nhiên. Trong nó học tập, triết lí 5 hành được phần mềm nhằm để ý quy hấp thụ và nêu lên sự đối sánh nhập hoạt động và sinh hoạt tâm sinh lý, bệnh tình những tạng phủ:
 
để chẩn đoán căn bệnh tật
để lần công dụng và thuộc tính của thuốc
để tổ chức công tác làm việc sản xuất dung dịch men
 

II. Nội dung của triết lí ngũ hành:

1. Ngũ hành là gì ? 

Người xưa thấy sở hữu 5 loại vật hóa học chính: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ và lấy những hiện tượng lạ nhập vạn vật thiên nhiên nhập vào khung hình quả đât và xếp theo dõi 5 loại vật hóa học bên trên gọi là 5 hành. Ngũ hành còn tồn tại chân thành và ý nghĩa nữa là việc chuyển động, gửi hóa những vật hóa học nhập vạn vật thiên nhiên và của tạng phủ nhập khung hình.

2. Sự quy hấp thụ của 5 hành nhập vạn vật thiên nhiên và nhập khung hình con cái người

STT   Ngũ hành
Mộc Hỏa Thổ Kim Thủy
1 Ngũ Tạng Can Tâm Tỳ Phế Thận
2 Ngũ Phủ Đởm Tiểu trường Vị Đại trường Bàng quang
3 Ngũ thể Cân Mạch Thịt (nhục) Da lông Xương tủy
4 Ngũ quan Mắt Lưỡi Miệng Mũi Tai
5 Ngũ chí Giận Mừng Lo Buồn Sợ
6 Ngũ chất Gỗ Lửa Đất Kim loại Nước
7 Ngũ sắc Xanh Đỏ Vàng Trắng Đen
8 NgũVị Chua Đắng Ngọt Cay Mặn
9 Ngũ thời
(mùa)
Xuân Hạ Cuối hạ Thu Đông
10 Ngũ Phương Đông Nam Trung ương Tây Bắc

Trong ĐK thông thường ( sinh lý):
Vật hóa học nhập vạn vật thiên nhiên và những loại hoạt động và sinh hoạt của khung hình tương quan trực tiếp cùng nhau, xúc tiến nhau nhằm chuyển động không ngừng nghỉ bằng phương pháp tương sinh (hành nọ sịnh hành ê, tạng nọ sinh tạng kia) hoặc khống chế cho nhau để lưu lại được thế quân bình bằng phương pháp tương tự khắc (hành này hoặc tạng này khống chế hành hoặc tạng kia)

3. Các quy luật hoạt động và sinh hoạt của 5 hành.

a. Quy luật tương sinh:

Ngũ hành tương sinh là chỉ quan hệ sinh đi ra nhau một cơ hội trật tự, xúc tiến nhau trở nên tân tiến của thủy, hỏa, mộc, kim, thổ. Thứ tự động tương sinh là: mộc sinh hỏa, hỏa sinh thổ, thổ sinh kim, kim sinh thủy, thủy sinh mộc. Sự tương sinh này cư tái diễn không ngừng nghỉ. nếu như đứng từ 1 hành nhưng mà trình bày thì sinh đi ra nó được gọi là “mẹ”, bởi nó sinh đi ra được gọi là “con”.
Trong khung hình con cái người: can mộc sinh tâm hỏa, tâm hỏa sinh tỳ thổ, tỳ thổ sinh phế truất kim, phế truất kim sinh thận thủy, thận thủy sinh can mộc.

b. Quy luật tương khắc:

Ngũ hành tương tự khắc là chỉ quan hệ theo thứ tự khắc chế cho nhau của thủy, hỏa, mộc, kim, thổ. Thứ tự động của tương tự khắc là: mộc tự khắc thổ, thổ tự khắc thủy, thủy tự khắc hỏa, hỏa tự khắc kim, kim tự khắc mộc. Quá trình tương tự khắc này cũng tuần trả không ngừng nghỉ.
Trong khung hình con cái người: can mộc khăc tỳ thổ; tỳ thổ tự khắc thận thủy; thận thủy tự khắc tâm hỏa; tâm hỏa tự khắc phế truất kim; phế truất kim tự khắc can mộc

Trong ĐK không bình thường hoặc căn bệnh lý: 
Có hiện tượng lạ hành nọ hoặc tạng nọ tự khắc hành ê tạng ê quá nặng nhưng mà sinh đi ra căn bệnh gọi là tương thừa; hoặc hành nọ tạng nọ ko tự khắc được hành ê tạng ê gọi là tương vũ

-VD về tương thừa: thông thường can mộc tự khắc tỳ thổ, nếu như can tự khắc tỳ quá nặng tạo ra những hiện tượng lạ như nhức vùng thượng vị (dạ dầy), chuồn ngoài rất nhiều lần (ỉa chảy bởi TK), Khi trị cần trị bình can (hạ hưng phấn của can) và khiếu nại tỳ (tăng tác dụng khiếu nại vận của tỳ).

– VD về tương vũ: thông thường tỳ thổ tự khắc thận thủy, nếu như tỳ hư vô khăc được thận thủy tiếp tục gây: ứ nước (bệnh tiêu chảy kéo dài) tạo ra phù đủ chất, Khi trị cần khiếu nại tỳ và lợi niệu (để làm mất đi phù thũng).
Quy luật tương sinh tương tự khắc được trình diễn vày sơ đồ vật sau.

III. Ứng dụng nhập nó học

1. Trong mối liên hệ sinh lý:
 

STT   Hiện tượng Ngũ tạng
Can Tâm Tỳ Phế Thận
1 Ngũ hành Mộc Hỏa Thổ Kim Thủy
2 Phủ Đởm Tiểu trường Vị Đại trường Bàng quang
3 Ngũ thể Cân Mạch Thịt (nhục) Da lông Xương tủy
4 Ngũ quan Mắt Lưỡi Miệng Mũi Tai
5 Tình chí Giận Mừng Lo Buồn Sợ
               

 
2. Trong mối liên hệ căn bệnh lý:
 

Xem thêm: Hai món độc lạ được giới trẻ Châu Á săn lùng nhất hiện nay: mì làm từ sợi cá hồi, cà phê uống bằng đá tảng

STT Nguyên nhân bệnh VD: bệnh tổn thất ngủ bênh bên trên tâm có
các nguyên vẹn nhân như
Can Tâm Tỳ Phế Thận
Mộc Hỏa Thổ Kim Thủy
1 Chính cùn (
bệnh nguyên vẹn phát)
  *      
2 Hư cùn (từ mẹ
truyền mang đến con)
*        
3 Thực cùn ( từ
con truyền mang đến mẹ)
    *    
4 Vị cùn (nó bị
khắc quá mạnh)
        *
5  Tặc tà
( nó ko tự khắc được)
      *  

 
3. Chẩn đoán học: 

Căn cứ nhập những triệu bệnh tín hiệu của ngũ sắc, ngũ thể, ngũ vị, ngũ quan liêu, ngũ chí nhằm lần căn bệnh nằm trong tạng phủ sở hữu tương quan.
 

STT   Hiện tượng Bệnh nằm trong tạng
Can Tâm Tỳ Phế Thận
1 Ngũ sắc Xanh Đỏ Vàng Trắng Đen
2 Ngũ chí Giận Mừng Lo Buồn Sợ
3 Ngũ thể Cân Mạch Thịt (nhục) Da lông Xương tủy
4 Ngũ quan Mắt Lưỡi Miệng Mũi Tai
               

 
a. Đề đi ra qui định trị bệnh: 

Hư thì té u, thực thì miêu tả con
Vd: Trong căn bệnh phế truất bạch đái, phế truất lao… nhập chữa trị cần khiếu nại tỳ, vì thế tỳ thổ sinh phế truất kim trên đây đó là con cái hư hỏng té mẹ
Trong căn bệnh tăng áp, nguyên vẹn nhân bởi can dương thịnh, cần trị nhập tâm (an thần), vì thế can mộc sinh tâm hoả trên đây đó là u thực miêu tả con cái.

b. Về châm cứu: 

Trong châm kim người tớ lần đi ra những loại ngũ du huyệt ngũ du:
Tuỳ nhập kinh âm kinh dương từng loại huyệt ứng với cùng một hành; nhập một đàng kinh mối liên hệ trong những huyệt là mối liên hệ tương sinh, thân thiết hai tuyến phố kinh âm và dương mối liên hệ trong những huyệt là mối liên hệ tương khắc
Tên những huyệt ngũ du được bịa theo dõi chân thành và ý nghĩa của kinh Khi chuồn nhập đàng kinh như làn nước chảy:
 

Tên huyệt ngũ du Ý nghĩa của nó
Huyệt hợp Nơi kinh khí chuồn vào
Huyệt kinh Nơi kinh khí chuồn qua
Huyệt du Nơi kinh khí dồn lại
Huyệt huỳnh Nơi kinh khí chảy xiết
Huyệt tỉnh Nơi kinh khí chuồn ra

Dưới đấy là sơ đồ vật bố trí những huyệt ngũ du lien quan liêu cho tới tương sinh và tương tự khắc của ngũ hành:
 

Kinh Loại huyệt ngũ du 
Tỉnh Huỳnh Du Kinh Hợp 
Dương
 
Âm
Kim
 
Mộc
Thuỷ
 
Hoả
Mộc
 
Thổ
Hoả
 
Kim
Thổ
 
Thuỷ

 
Khi dùng huyệt ngũ du nhằm chữa trị căn bệnh, người tớ cũng tiến hành theo dõi qui định hư hỏng té u và thực miêu tả con cái ( giảng kỹ bên trên phần châm cứu).

4. Về dùng dược:

a. Người tớ xét thuộc tính của vị dung dịch so với mắc bệnh bên trên những tạng phủ bên trên hạ tầng tương quan thân thiết vị dung dịch, sắc tố dung dịch với tạng phủ
 

Vị thuốc Màu thuốc Tác dụng nhập tạng/ phủ
vị chua Màu xanh tạng can – đởm
vị đắng Màu đỏ tạng tâm / đái trường
vị ngọt Màu vàng tạng tỳ / vị
vị cay Màu trắng tạng phế/ đại trường
 vị mặn Màu đen Tạng thận / bàng quang

b. Người tớ còn dung ngũ vị này nhằm sản xuất thực hiện thay cho thay đổi tính dược của những vị dung dịch, đem dung dịch nhập những tạng theo dõi đòi hỏi điều trị:
 

Thuốc sao với Tác dụng nhập tạng:
Sao với dấm Thuốc chuồn nhập tạng can
Sao với muối Thuốc chuồn nhập thận
Sao với đường Thuốc chuồn nhập tỳ
Sao với gừng Thuốc chuồn nhập phế

Theo  bài giảng YHCT ĐH Y Hà Nội

Xem thêm: Khi bật máy hút mùi nên đóng hay mở cửa bếp?